نقش تزیینات در بازیابی هویت ایرانی– اسلامی در جداره‌های شهری مورد مطالعاتی: راسته تاریخی بالا و پایین خیابان شهر مشهد

در ایران به دلیل تقابلی که در دهه‌های اخیر بین سنت‌های ایرانی، فرهنگ اسلامی و مدرنیته شدن پدید آمد همواره این پرسش مطرح بوده است که جایگاه فرهنگ بومی و ارزش‌های دینی ما کجاست و معماری و شهرسازی که مصداق بارز تجلی این ارزش‌ها هستند چگونه باید عمل کنند؟ در این بین نقش نماهای شهری به‌عنوان بخشی از منظر شهری که منتقل کننده مفاهیم فرهنگی و تحکیم هویت شهری می‌باشند و نیز تزیینات اسلامی که در گذشته جزیی جدایی‌ناپذیر از کالبد شهر و معماری بوده است، بسیار حائز اهمیت است. این جستار بر آن است تا با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، بر اساس مطالعات میدانی به صورت مشاهده مستقیم و حضور نگارندگان در بالا و پایین خیابان و مبتنی بر مطالعات اسنادی و مرور متون و منابع تاریخی و تجارب و تحلیل آن‌ها، به بررسی جایگاه تزیینات اسلامی در نماهای شهری با استفاده از روش تطبیقی- مقایسه‌ای بپردازد و نقش آن‌ها را در تقویت هویت ایرانی- اسلامی مورد مداقه قرار دهد. در این بین جداره‌های تاریخی بالا و پایین خیابان در انطباق با مبانی نظری پژوهش مورد بررسی قرار گرفت و از نظر رنگ، مصالح، نوع تزیین و مکان کاربرد طبقه‌بندی شدند سپس نقش این جداره‌ها بر مبنای شاخص‌های فرهنگ اسلامی اعم از اعتقادی، زندگی اجتماعی، ارزش‌های بومی در تحکیم هویت ایرانی- اسلامی مورد مداقه قرار گرفت. از ارزیابی مطالعات حاصله نتیجه می‌شود که تزیینات جداره‌های مذکور که تماماً دو طبقه و با خط آسمانی نسبتاً صاف هستند، از تزیینات هندسی کاشیکاری معرق و معقلی به همراه آجرکاری به‌طور عمده در بخش بالایی استفاده شده است و این تزیینات ایرانی- اسلامی نقش قابل توجهی در احیای ابعاد مختلف ارزش‌های فرهنگ اسلامی در جداره‌ها و منظر شهری دارند